Հիշարժան օրեր, տարեթվեր, տոներ
Ապրիլի 24-ը Լաբորատոր կենդանիների պաշտպանության համաշխարհային օր
Էկոլոգիական տարեթվերի օրացույցում ապրիլի 24-ը նշվում է որպես Լաբորատոր կենդանիների պաշտպանության համաշխարհային օր, որը հաստատվել է կենդանիների վրա հիվանդագին փորձերի դեմ Միջազգային Ասոցիացիայի (ԻնտերՆԻՉ) կողմից 1979 թ. և իր աջակցությունն է ստացել ՄԱԿ-ի կողմից:
Սկզբանպես այն «նշվել» է կենդանիներին պաշտպանող կազմակերպությունների կողմից մի շարք երկրներում, իսկ արդեն այսօր ամբողջ աշխարհում զարգանում է շարժում կենդանահերձման (լաբորատոր կենդանիների վրա փորձեր) դեմ, որին աջակցում են տարբեր հասարակական և կենդանիներին պաշտպանող կազմակերպությունների ակտիվիստներ:
Պետք է ասել, որ կենդանիները փորձերում օգտագործվել են հին ժամանակներից, բայց ամեն դեպքում այդ աշխատանքներn ունեցել են կարճատև բնույթ: «Լաբորատոր կենդանի» հասկացությունը ձևավորվել է XIX դարի վերջին՝ կապված փորձարարական կենսաբանության և բժշկության փոթորկոտ զարգացման հետ, իսկ XX դարի երկրորդ կեսից կենդանիների վրա գիտական փորձարկման մեթոդը ձևավորվեց որպես ինքնուրույն ուղղություն: Այսօր լաբորատոր կենդանիներն օգտագործվում են ախտաբանական գործընթացների մոդելացման և դեղերի օգտագործման, կոսմետիկ միջոցների, ծխախոտների, սննդային հավելումների, կենցաղային քիմիայի նյութերի փորձարկման համար... Հետազոտությունների հիմնական պատվիրատուները խոշոր դեղագործական և կոսմետիկ կորպորացիաներն են:
Փորձերում ավելի հաճախ օգտագործվող կենդանիների թվում են մկները, ճագարները, կապիկները և շները: Ամեն տարի այդ տեսակների հարյուրավոր ներկայացուցիչներ մահանում են լաբորատորիաներում: Բացի այդ, կենդանիներին օգտագործում են ապագա բժշկական աշխատակիցներին և անասնաբույժներին սովորեցնելու համար:
Իհարկե, լաբորատոր կենդանիների վերաբերյալ գիտության զարգացման սկզբնական փուլում էթիկական հարցերը հրատապ չեն եղել, քանի որ այդ «ճյուղի» թափն այդքան էլ մեծ չէր: Ներկայումս նշյալ ոլորտում բիոէթիկայի հարցերը գտնվում են հասարակայնության ուշադրության կենտրոնում: Կենդանիների վրա կատարվող դաժան փորձերն ու թեստերը շարունակում են գոյություն ունենալ առաջին հերթին այն բանի համար, որ շատ սպառողներ ընդհանրապես ծանոթ չեն բարոյական խնդրին, իսկ արտադրողները հետաքրքրված չեն դա հասցնելու վերջնական գնորդին: Հենց համաշխարհային հասարակայնության ուշադրությունn այդ խնդրի վրա հրավիրելու համար հաստատվել է Լաբորատոր կենդանիների պաշտպանության համաշխարհային օրը:
Կենդանիների վրա փորձարկման բիոէթիկան պահանջում է նման կենդանիների քանակի նվազեցում, փորձի ընթացքում կենդանիների տանջանքների և ցավի պակասեցում և այլն: Բիոէթիկան այս խնդրին դիտում է նաև բարոյական, իրավական, փիլիսոփայական, սոցիալական, կրոնական խնդիրների տեսանկյունից, որոնք առաջանում են կենդանիների անխուսափելի օգտագործման հետ կապված ՝ որպես կենսաբանության և բժշկության առաջընթացի միջոց:
Արդեն անցյալ դարի կեսերին շատ երկրներում ծավալվել է ակտիվ հասարակական շարժում՝ «Գեղեցկությունն առանց դաժանության» կարգախոսի ներքո, որի արդյունքում միջոցառումներից շատերն անցել են բուսական հումքի (այսինքն` առանց կենդանական կոմպոնենտների) և այլընտրանքային թեստավորման (առանց կենդանիների օգտագործման): Այսօր նման արտադրանքը նշում են ֆիրմային նշանով՝ ճագարը շրջանակի մեջ, հետևյալ գրառումով՝ «Not tested for animals» («Փորձարկված չէ կենդանիների վրա») կամ «V» (վեգան) նշանով:
Նաև ԻնտերՆԻՉը գործունեություն է ծավալել շատ երկրների ուսումնական հաստատություններում պարապմունքների համար կենդանահերձման այլընտրանքային տարբերակների փնտրտուքով: Եվրոպայի շատ համալսարաններ հայտարարել են կենդանիների վրա փորձեր կատարելու ժխտման մաասին: Ուսանողներին դրա փոխարեն տրամադրվում են տեսանյութեր և համակարգչային ծրագրեր, որոնք փոխարինում են կենդանիների վրա փորձարկելուն։ Պրակտիկ հմտություններ նրանք կարող են ձեռք բերել՝ մշակելով կենդանիների դիակները, որոնք մահացել են բնական մահով, կամ դժբախտ պատահարի հետևանքով, կամ սպանվել են անբուժելի հիվանդության պատճառով: Այդ ամբողջը, անկասկած, թույլ է տալիս կենդանական աշխարհի շատ ներկայացուցիչների կյանքը պահպանել:
Եթե ուսումնական գործընթացում կարելի է բավարարվել առանց կենդանի օրգանիզմի, ապա, դժբախտաբար, շատ գիտական փորձեր դժվար է իրագործել` առանց կենդանիների մասնակցության: Այս խնդրում նույնպես կենդանիներին պաշտպանող կազմակերպությունները հասել են շատ դրական արդյունքների: Օրինակ. 1998 թ. Մեծ Բրիտանիան առաջինը արգելեց կոսմետիկայի թեստավորումը կենդանիների վրա և ընդունեց օրենք փորձի ժամանակ պարտադիր ցավազրկման մասին։ Հետագայում նման օրենքներ ընդունվեցին մի շարք երկրներում, որտեղ կան լաբորատոր կենդանիների իրավունքների պաշտպանության գործընթացում մասնագիտացած կազմակերպություններ։ ԱՄՆ-ում մեծ ուշադրություն է դարձվում թեստավորման այլընտրանքային մեթոդների մշակմանը:
Պետք է ասել, որ այսօր կենդանիների վրա չթեստավորված ապրանքները ավելի մեծ ճանաչում են ձեռք բերում գնորդների շրջանում, և, հետևաբար, հակառակ դաշտը համարում են «անմաքուր» արտադրողներ: Այս ամենի հետ կապված հաստատվել են համաշխարհային մասշտաբի շատ կարևոր փաստեր և չափանիշներ (էթիկ կոսմետիկայի և կենցաղային քիմիայի), որոնք ուղղված են փորձերում և այլ գիտական նպատակներով օգտագործվող կենդանիների պաշտպանությանը։ Ի դեպ, կենդանիների վրա փորձերի համար այլընտրանքային մեթոդների փնտրտուքը շարունակվում է:
Լաբորատոր կենդանիների պաշտպանության համաշխարհային օրը կենդանահերձության հակառակորդները և մարդասիրական գիտության կողմնակիցները տարբեր երկրներում անց են կացնում մասշտաբային լուսավորչական ակցիաներ և միջոցառումներ, որպեսզի մեկ անգամ ևս հասարակության ուշադրությունը հրավիրեն «մեր փոքր բարեկամների» խնդիրներին, որոնք դատապարտված են փորձերի, և հիշեցնել, որ կա այլընտրանքային բժշկություն, կոսմետիկա, կենցաղային քիմիա ու անհատական հիգիենայի միջոցներ: Լաբորատոր կենդանիների իրավունքների պաշտպանության մեջ կան շատ անպարզություններ և հակասություններ, բայց դրանք լուծել կարող է միայն կարեկից և մարդասիրական հասարակությունը:
Կարդացեք նաև
1988 թվականին Առողջապահութհան միջազգային կազմակերպությունը մայիսի 31-ը հայտատարեց առանց ծխախոտի միջազգայի օր: Միջազգային հանրության առաջ խնդիր էր դրվել հասնել այն բանին, որ XXI դարում ծխախոտի...
Գերման Հագենը ծնվել է 1817 թ. մայիսի 30-ին Կենիգսբերգում (այժմյան Կալինինգրադ): Նա իր կարիերան սկսել է 1836 թ. Կենիգսբերգի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետ ընդունվելուց հետո...
Մայիսի 29-ը առողջ մարսողության համաշխարհային օրն է (World Digestive Health Day), որը սահմանվել է համաշխարհային աղեստամոքսային կազմակերպության նախաձեռնությամբ (World Gastroenterology Organisation, WGO)...
Ժոզեֆ Իգնաս Գիլյոտենը (Գիյոտեն) ծնվել է 1738 թ. մայիսի 28-ին Սենտեում (Ֆրանսիա): Նա բժշկություն էր ուսումնասիրում Ռեյսում և Փարիզում՝ 1768 թ. ավարտելով Փարիզի համալսարանը: 1789 թ. մայիսի...
Ամեն տարի մայիսի 28-ին Հայաստանի բնակիչները Առաջին Հանրապետության օրն են նշում: Այս տոնի երկրորդ անունը Ինքնիշխանության վերականգնման օր է: 1918 թ. մայիսի 28-ին ավելի քան վեց դար տարբեր նվաճողների...
Հոմոֆոբիա տերմինն առաջացել է հունարեն homо- միանման և phоbos- վախ բառերից: Այս տերմինը շրջանառության մեջ է դրվել 1972 թ.: Մինչ այդ երևույթը, որն այսօր կոչվում է հոմոֆոբիա, հասարակական նորմա էր...
Յուրաքանչյուր տարի, մայիս ամսվա երրորդ կիրակի օրն ընդունված է հիշել այն մարդկանց, որոնք մահացել են ՁԻԱՀ-ից: Սա արվում է ՁԻԱՀ-ով հիվանդ և ՄԻԱՎ վարակակիր մարդկանց խնդիրների վրա միջազգային հանրության ուշադրությունը գրավելու և այս հիվանդության հետագա...
ՄԻԱՎ վարակի համաճարակն իր ներգործությամբ և կործանարար չափերով աշխարհում արտակարգ իրավիճակ է ստեղծել: Առաջին անգամ արձանագրվելով 1981թ.-ին ԱՄՆ-ում, այսօր ՄԻԱՎ վարակը տարածվել է բոլոր մայրցամաքներում...
Համբարձումը Հայաստանում որպես տոն հաստատվել է IV-V դարերում և տոնվում է Սուրբ Զատիկից քառասուն օր անց: Հարություն առնելուց հետո Քրիստոսը դեռ քառասուն օր երևաց աշակերտներին ու Աստծո Արքայության մասին խոսեց...
Ռոնալդ Ռոսսը ծնվել է 1857թ. մայիսի 13-ին Ալմորում, բրիտանական բանակի սպայի ընտանիքում: Երբ տղան դարձավ 8 տարեկան, նրան ուղարկեցին Անգլիա՝ սովորելու...
Ամեն տարի մայիսի երկրորդ կիրակի օրը եվրոպական շատ երկրներում, ԱՄՆ-ում, Կանադայում, Չինաստանում և Ճապոնիայում նշվում է ամենալուսավոր և ամենաբարի տոներից մեկը՝ Մայրերի օրը...
Թոմաս Ջոնստոն Լիփթոնը ծնվել է 1850թ. մայիսի 10-ին Գլազգոյում (Շոտլանդիա): Արդեն հինգ տարեկան հասակում նա օգնում էր իր հորը նպարեղենի խանութում, իսկ երբ նրա եղբայրը և քույրը մահացան, նա ստիպված...
Պատերազմը միշտ անսպասելի է սկսվում, թեև մեկ սերունդ հետո պատմաբանների համար այն անխուսափելի է թվում: 1941թ. սկսեց ամենասարսափելի, ամենամոտիկ, ամենաթանկ Հայրենական Մեծ պատերազմը: Ասում են, առանց...
Կարմիր Խաչի և Կարմիր Կիսալուսնի համաշխարհային օրը (World Red Cross and Red Crescent Day) նշվում է ամեն տարի մայիսի 8-ին և հաստատվել է շվեյցարացի գործարար, հասարակական գործիչ և հումանիստ...
Անդրե Միշել Լվովը ծնվել է 1902թ. մայիսի 8-ին ֆրանսիական Էլե-լյո-Շատո գյուղում, ռուսական ծագում ունեցող մտավորական հրեայական ընտանիքում: 1922թ. նա ընդունվել է Պաստերյան ինստիտուտ, սովորել է աշխարհահռչակ ֆրանսիացի...
ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ
- Ժողովրդական դեղամիջոցներ
- Հղիություն. 4-րդ ամիս
- Հղիություն. 7-րդ ամիս
- Կոճապղպեղ նույնն է՝ իմբիր, Ginger եւ Zingiber Officinale
- Հղիություն. 6-րդ ամիս
- «Արագիլ» հիմնադրամը ստեղծված է՝ օգնելու անպտղությամբ տառապող զույգերին. Կարինե Թոխունց
- Հղիություն. 2-րդ ամիս
- 4-7 ամսական երեխաների սնուցումը
- Ամուսնական առաջին գիշերը
- Ընկերության մասին
- Ինչպես ազատվել անցանկալի մազերից
- Խնձորը` պզուկների դեմ. ազատվիր նրանցից 1 գիշերվա ընթացքում
- Պարզվում է ապագա երեխայի սեռը կախված է մայրիկի սնունդից
- Դդում
- Կոճապղպեղ՝ նիհարելու համար (կոճապղպեղի թեյ)
- Հիվանդություն, որը փոխում է մեր կյանքը` կրծագեղձի քաղցկեղ
- Սեռական գրգռում
- Արգանդի միոմա. նախանշանները, պատճառներն ու բուժումը
- Երիցուկ դեղատնային - Ромашка аптечная - Matricaria chamomilla L.
- Չիչխանի օգտակար հատկությունները
- Քարավուզ (նույն ինքը՝ նեխուր)
- Ինչպես ազատվել բերանի վատ հոտից`պարզ միջոց
- Դիմակներ` մազերի համար
- Հղիություն. 1-ին ամիս
- Կրծքի ցավե՞ր ունեք. ինչ անել
- Ընդհանուր տեղեկություններ մարմնի համակարգերի մասին
- Ընտրություն ըստ հորոսկոպի
- Հիվանդություն, որի համար պետք չէ ամաչել (թութք)
- Հեշտոցային արտադրության պատճառները. մասնագետի անդրադարձը
- Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ախտահարումը սովորական բշտախտի ժամանակ (սկիզբը` նախորդ համարում)
- Հղիությունը և նախապատրաստվելը դրան
- Խոսենք այդ մասին. ձեռնաշարժություն
- Երբ գլխացավն ախտանիշ է: Հանճարեղ և օժտված մարդկանց հիվանդություն
- Լեղաքարային հիվանդություն. բուժման մեթոդները
- Սեռական թուլության առաջին նախանշանները. news.am
- Էկզեմայի տեսակները և բուժումը
- Ուլտրաձայնային դոպլերոգրաֆիա (երկակի (դուպլեքս) անոթների)
- ՈւՆԱԲԻ: Արևելյան բժշկության գաղտնիքները
- Իրիդիոսքրինինգ
- Գամմա-դանակը նշտարի փոխարեն